No pasaran!

Δημοσιεύτηκε στις Τετάρτη, 18 July 2018 11:26

No pasaranΣτις 18 Ιουλίου του 1936 αρχίζει για την Ισπανία και για όλη την ανθρωπότητα ο Ισπανικός Εμφύλιος. Φασιστικοί στρατιωτικοί κύκλοι με επικεφαλής το στρατηγό Φράνκο ξεκινούν από το Μαρόκο την επιβολή πραξικοπήματος ενάντια στη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας. Στο πλευρό τους μεγαλοτσιφλικάδες, αστοί, υψηλόβαθμοι κύκλοι της καθολικής εκκλησίας, η Φασιστική Ιταλία και η Ναζιστική Γερμανία. Απέναντι τους ο λαός της Ισπανίας και η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου που εδώ και λίγους μήνες είχε ανέλθει στην εξουσία μετά από τη συνεργασία του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, με την Κομμουνιστική και Σοσιαλιστική Ένωση Νεολαίας, τη Δημοκρατική Αριστερά, τη Δημοκρατική Ένωση, την Καταλωνική Αριστερά, τη Γενική Ένωση Εργαζομένων και άλλα αριστερά κόμματα, απόρροια του επαναστατικού αναβρασμού, όπου εδώ και μερικά χρόνια ζητούσε αναδασμό της γης, μέτρα για την υπεράσπιση των εργατών, αυτοδιάθεση των εθνοτήτων.

«Στις 18 του Ιούλη του 1936, η Ισπανία ξύπνησε αλαφιασμένη. Οι πρώτες κανονιές της εξέγερσης ακούστηκαν στο Μαρόκο. Ο αντίλαλος των πυροβολισμών απλώθηκε τρομακτικός σ' όλη την Ισπανία. Από στόμα σε στόμα, από σπίτι σε σπίτι, από δρόμο σε δρόμο δινόταν ο συναγερμός: "Οι στρατιωτικές δυνάμεις που βρίσκονται στο Μαρόκο ξεσηκώθηκαν ενάντια στη δημοκρατία". Οι συγκεχυμένες αλλά τρομερές πληροφορίες που έφταναν από διάφορες πηγές στο λαό, έκαναν δεκάδες χιλιάδες πολίτες να κατεβαίνουν στους δρόμους, στις πόλεις και στα χωριά με πατριωτική ανησυχία να μάθουν την αλήθεια, να δείξουν ότι ήταν πρόθυμοι να υποστηρίξουν την κυβέρνηση για την υπεράσπιση της δημοκρατίας». Έτσι περιγράφει η Πασιονάρια ή κατά κόσμο Ντολόρες Ιμπαρούρι, μέλος του κομμουνιστικού κόμματος της Ισπανίας, το ξέσπασμα του πραξικοπήματος. Σε αυτήν άλλωστε ανήκει και το σύνθημα nopasaran που πρωτοείπε σε μια ραδιοφωνική εκπομπή, για να τονώσει την αποφασιστικότητα του ισπανικού λαού κόντρα στην επιβολή του φασισμού στη γη της Ισπανίας.

guernica bombedΣτις 26 Απριλίου 1937 και ενώ ο αγώνας του Ισπανικού λαού κόντρα στο φασισμό μαίνεται, Γερμανικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα κάνουν πρόβα τζενεράλε πριν το ξέσπασμα του β΄ παγκοσμίου πολέμου πάνω από τη χώρα των Βάσκων και την πόλη Γκουέρνικα ή Γκερνίκα (όπως προφέρεται στα ισπανικά), πυρήνα των δημοκρατικών δυνάμεων. Όπως παραδέχθηκε αργότερα ο αρχιναζιστής Χέρμαν Γκέρινγκ στη Δίκη της Νυρεμβέργης, οι νεαροί πιλότοι είχαν σταλεί με διαταγή του Ράιχ για να εμποδίσουν την εξάπλωση του Κομμουνισμού, αλλά και να δοκιμαστούν σε συνθήκες μάχης. Στην επιχείρηση πήραν μέρος 20 γερμανικά αεροπλάνα και 3 ιταλικά. Το αποτέλεσμα ήταν η ισοπέδωση της πόλης, 1654 νεκροί και 889 τραυματίες.

picasso-guernica

Εκτός από τη φρίκη, το ίδιο το γεγονός δίνει αφορμή και έμπνευση στον κομμουνιστή ζωγράφο Πάμπλο Πικάσο να δημιουργήσει έναν πίνακα, όπου με τη γλώσσα των χρωμάτων και του σχεδίου προσπαθεί να μιλήσει για το δράμα του Ισπανικού Λαού και ο οποίος εκτίθεται λίγους μήνες αργότερα στη διεθνή έκθεση του Παρισιού του 1937.

Η τέχνη στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχει την πρόθεση να αναδείξει μια εξιδανικευμένη ομορφιά, αλλά να καταγγείλει και να αφυπνίσει. Η τέχνη είναι εδώ μια επαναστατική πράξη. Άλλωστε, όπως είπε και ο Λόρκα, που υπήρξε από τα πρώτα θύματα των φασιστικών ορδών, «κάθε αληθινός καλλιτέχνης είναι επαναστάτης». Εμείς από τον πολυπρόσωπο πίνακα του Πικάσο θα ξεχωρίσουμε και θα σταθούμε σε τρία σημεία: στο άλογο και στις δύο λάμπες που φωτίζουν τη σύνθεση.

Το άλογο στο κέντρο του πίνακα, που μας θυμίζει τα άλογα στα αετώματα και στη ζωφόρο του Παρθενώνα, είναι φανερά πληγωμένο. Μια λόγχη διατρυπά το σώμα του. Το μισάνοιχτο στόμα του και η γλώσσα σε τριγωνικό σχήμα φανερώνουν την αγωνία του. Θεωρείται ότι είναι σύμβολο του ισπανικού λαού, του πληγωμένου, για την ακρίβεια, και αγωνιζόμενου ισπανικού λαού.

Εντύπωση προκαλούν πάνω από τα διαμελισμένα σώματα του άμαχου πληθυσμού δυο λάμπες. Η μία είναι ηλεκτρική και έχει το σχήμα ματιού. Τι να φωτίζει άραγε; Είναι φανερό πως, ενώ λειτουργεί, δε φωτίζει τίποτα. Και με αυτό το συμβολικό τρόπο ο καλλιτέχνης μιλά για το ρόλο των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στον ισπανικό εμφύλιο. Ιδιαίτερα ηχηρή και προκλητική ήταν η τήρηση ουδετερότητας από την πλευρά της γαλλικής και αγγλικής κυβέρνησης, στις οποίες απευθύνθηκαν οι Ισπανοί δημοκρατικοί. «Στη διένεξη αυτή ήμουν ουδέτερος. Φυσικά δεν ήμουν υπέρ των κομμουνιστών. Πώς ήταν δυνατόν αυτό;… η ισπανική κυβέρνηση βρέθηκε στη θέση να μην έχει το δικαίωμα ούτε να αγοράσει εκείνα τα όπλα που είχε παραγγείλει και που θα πλήρωνε με το χρυσό που είχε στα θησαυροφυλάκιά της», γράφει ο Winston Churchil στα απομνημονεύματά του. Η μόνη κυβέρνσηση που ενίσχυσε τότε το μαχόμενο ισπανικό λαό ήταν αυτή της σοσιαλιστικής ΕΣΣΔ.

meli-diethnon-taxiarxiwnΑπό την άλλη πλευρά του πίνακα μια μορφή ξεπροβάλει από ένα παράθυρο κρατώντας μια ταπεινή λάμπα πετρελαίου. Έτσι διάλεξε ο Πικάσο να απεικονίσει τη συνείδηση των λαών που αφυπνίστηκε από το τι γινόταν τότε στην Ισπανία. Πίσω από τον αγωνιζόμενο ισπανικό λαό βρέθηκαν και οι 40 διαφορετικές εθνικότητες εκείνων των μαχητών που συνέτρεξαν τον αντιφασιστικό αγώνα των Ισπανών δημιουργώντας τις Διεθνείς Ταξιαρχίες, μια δύναμη που έφτασε συνολικά τους 35.000 ανθρώπους. Ανάμεσά τους και 300 Έλληνες, κυρίως κομμουνιστές, όπου έφτασαν κρυφά στην Ισπανία (γιατί και στην Ελλάδα τότε το κομμουνιστικό κόμμα ήταν υπό διωγμό από τη δικτατορία του Μεταξά) για να υπερασπιστούν την Ισπανία κόντρα στη λαίλαπα του φασισμού. «Η Ισπανία ήταν ό,τι το καλλίτερο έκανα εγώ στην ζωή μου. Ο,τι ο καθένας από μας έκανε καλλίτερο στην ζωή του» θέλησε να γραφεί πάνω στον τάφο του ένας Γάλλος παλαίμαχος των Διεθνών Ταξιαρχιών, αποδεικνύοντας ότι μπορεί το κεφάλαιο να μην έχει πατρίδα, αλλά και η αλληλεγγύη των λαών μπορεί εξίσου να ξεπερνά να σύνορα που τεχνητά τους χωρίζουν.

Παρά το απαράμιλλο θάρρος του Ισπανικού Λαού και όσων στάθηκαν στο πλευρό του, οι φασίστες επικρατούν και για τέσσερις δεκαετίες, μέχρι το θάνατο του Φράνκο το 1975, η Ισπανία γνωρίζει τη πιο στυγνή δικτατορία.

Ο Χέμινγουεϊ, ο οποίος έζησε από κοντά τον Ισπανικό Εμφύλιο και έγραψε για αυτόν το αριστούργημα «για ποιον χτυπά η καμπάνα», γράφει τον επιτάφιο (μαζί και υπόσχεση) για τους μαχητές του ισπανικού εμφυλίου.

Οι νεκροί μας ζούνε στις καρδιές και την μνήμη των απλών ανθρώπων της Ισπανίας που πολέμησαν για την Δημοκρατία

και εκείνοι ξέρουν γιατί πέθαναν ….

Οι φασίστες μπορεί να απλωθούν απανταχού στην γη και να την ξεθεμελιώσουν με φωτιά κι ατσάλι, στηριγμένοι από τους προδότες και τους δειλούς.

Θα καταστρέψουν πόλεις και χωριά για να κρατήσουν στην σκλαβιά τους ανθρώπους

…αλλά οι Ισπανοί θα ξεσηκωθούν και πάλι ενάντια στην τυραννία καθώς το έκαναν πάντα.

Μόνο οι νεκροί δεν θα χρειαστεί να ξεσηκωθούν. Είναι πια ένα με τη γη αυτή και καθώς η γη αιώνια ζει , κι αυτοί το ίδιο ,

θα επιζήσουν αιώνιοι την όποια τυραννία του κόσμου ετούτου

Στις σύγχρονες Γκουέρνικες που γεννά ο φασισμός και το σύστημα που τον κυοφορεί…

οι λαοί πρέπει να δίνουν μία και μόνη απάντηση…

NO PASARAN, μέχρι την τελική νίκη!

guernica-by-Jovcho Javov